Deel 3: Wat is de volgende crisis?

Van pandemie tot systeemverschuiving

Sinds de uitbraak van COVID-19 in 2020 hebben we een ongekende reeks crisissen meegemaakt: pandemie, energiecrisis, oorlog, economische instabiliteit en digitale hervorming. Op het eerste gezicht losstaande gebeurtenissen, maar in samenhang vormen ze een patroon: elke crisis legitimeert meer supranationale sturing en minder nationale autonomie. In deze blog onderzoeken we: wat zou de volgende crisis kunnen zijn en is het toeval of vooropgezet?

Waarom deze vraag belangrijk is

Wanneer we crisissen in isolatie bekijken, lijken ze op natuurlijke gebeurtenissen: onvoorzien, oncontroleerbaar. Maar zodra we ze naast elkaar leggen, ontstaat een ander beeld. Sinds 2020 volgen de gebeurtenissen elkaar in razend tempo op, telkens leidend tot nieuwe machtsoverdrachten aan EU-instellingen, internationale netwerken (zoals het WEF en WHO), en de invoering van beleid dat onder normale omstandigheden op weerstand zou stuiten.

Een recent voorbeeld hiervan is het nieuwe pandemieverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In mei 2025 stemden de WHO-lidstaten over een bindende overeenkomst over de wereldwijde aanpak van toekomstige pandemieën. Hoewel Nederland zich onthield van stemmin. Bron: Rijksoverheid.nl, werd het akkoord in Genève alsnog aangenomen. Bron: Despecialist.eu.

Wat dit betekent? In potentie krijgt de WHO het mandaat om bij een volgende pandemie maatregelen te coördineren die nationale beleidsruimte drastisch beperken, van quarantaine en reisbeperkingen tot vaccinatiedwang en informatiecontrole. Dit alles buiten nationale parlementen om. Daarmee is het pandemieverdrag een nieuw hoofdstuk in de sluipende overdracht van macht richting internationale instituten.

Toekomstige dreigingen: wat komt er mogelijk aan?

Internationale instellingen, denktanks en overheden waarschuwen steeds vaker voor nieuwe vormen van ontwrichting. De volgende crisissen die openlijk besproken worden, zijn geen fictie. Ze komen rechtstreeks uit rapporten, speeches en officiële beleidsstukken:

1. Grootschalige cyberaanval op infrastructuur

World Economic Forum waarschuwde al in 2021: “A cyber pandemic could be far more disruptive than COVID-19.”
EU-scenario’s voorzien grootschalige uitval van stroom, water, logistiek en digitale diensten.
In maart 2024 stelde de Duitse regering voor om ‘crisisprotocollen’ op te zetten voor digitale uitval, inclusief noodbevoegdheden.
Bij de recente stroomstoring in Portugal en Spanje (mei 2025) werd door verschillende media gesuggereerd dat “Een cyberaanval niet wordt uitgesloten.”.

2. Digitale lockdown of ID-verplichting

Met eIDAS 2.0 (digitale identiteit) en de voorbereiding van een digitale euro (CBDC) ontstaat infrastructuur die fysieke toegang tot diensten (bankieren, reizen, zorg) digitaal kan aansturen.
Bij een volgende crisis zou een “veiligheidsmaatregel” kunnen inhouden dat toegang tot bepaalde diensten of voorzieningen wordt gekoppeld aan gedrag, gezondheid of zelfs je persoonlijke CO₂-score. Gezien de toenemende focus op klimaatbeleid en de prominente rol van CO₂-uitstoot. Onder meer via het Europees emissiehandelssysteem (EU ETS), tekent zich een ontwikkeling af waarbij uitstoot niet alleen beleidsmatig wordt gestuurd, maar ook mogelijk gekoppeld kan worden aan persoonlijke uitgaven. Dit zou kunnen leiden tot een systeem van beloning of beperking van vrijheden op basis van iemands ecologische voetafdruk. Een voorbeeld van een bedrijf die die dit inzicht mogelijk maakt voor zijn klanten is de ING: ING maakt CO2-voetafdruk inzichtelijk voor klanten.

3. Energieblack-outs of rationering

In aanloop naar 2023 waren al waarschuwingen over mogelijke black-outs in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk.
In Nederland adviseerde de overheid in 2025 om noodpakketten klaar te leggen met radio, batterijen en contant geld.
De geplande afbouw van fossiele energie in combinatie met piekbelasting (elektrisch rijden, warmtepompen) maakt het netwerk kwetsbaar. Dit is waalf jaar geleden al door de Autoriteit Consument en Markt als probleem aangekondigd: “Piekbelasting is het grootste probleem“

4. Economische crisis of ‘digitale muntcrisis’

Centrale banken bereiden zich voor op een digitale euro, maar dit vereist het geleidelijk afbouwen van contant geld en bancaire privacy.
Tegelijk waarschuwen economen voor de instabiliteit van het huidige schuldenstelsel.
Vragen: wat gebeurt er als banken gaan beperken wanneer en hoe je je geld kunt gebruiken? Of dat één Europese centrale bank kan bepalen wat er met jouw digitale geld gaat gebeuren.

Mijn tip! Spreid je vermogen over verschillende vormen: beleggingen, investeringen, meerdere bankrekeningen, crypto en contant geld. Voorkom afhankelijkheid van één centrale partij.

Zijn deze dreigingen toevallig?

Je zou kunnen zeggen: het zijn reële risico’s, en regeringen proberen ons te beschermen. Maar gezien de snelheid en richting van beleidsontwikkeling, is een andere vraag relevanter:

Worden deze dreigingen ook politiek gebruikt om controle te centraliseren?

Dat patroon zagen we eerder:

COVID-19 leidde tot tijdelijke noodwetten → blijvende bevoegdheden.
Oekraïne-oorlog → meer wapenaankopen via ReArm Europe → minder Kamerinspraak.
Energiecrisis → versnelling van klimaatwetgeving → supranationale sturing.

Welke signalen zien we nu al?

Adviezen voor noodpakketten en contant geld: Zie officiële websites van o.a. RIVM, Rijksoverheid en Europese crisisplatforms.
Media kondigen scenario’s aan: NOS, BNR en andere mainstream media berichten in 2024–2025 opvallend vaak over cyberdreigingen, black-outs en maatschappelijke ontwrichting.
EU-regelgeving die op de plank ligt: zoals Digital Services Act, eIDAS 2.0, en verkenningen voor een noodwet bij cyberaanval op lidstaatniveau.
WEF-publicaties: blijven oproepen tot “preparedness” voor de volgende globale verstoring.

Wat als de volgende crisis precies is wat nodig is om de volgende machtsoverdracht mogelijk te maken?

We moeten vragen blijven stellen:

Waarom bereiden overheden zich nu al zo specifiek voor?
Waarom liggen er al wetten klaar voordat de crisis is begonnen?
En waarom is elke oplossing: meer centrale sturing, minder individuele keuzevrijheid?

Zoals JD Vance het stelde in zijn speech in München:

“De grootste dreiging komt niet van buitenaf, maar van binnenuit. Van instellingen die bang zijn voor hun eigen burgers.”

Jouw innerlijke vrijheid als laatste verdedigingslinie

In een wereld waarin crisis op crisis volgt, wordt het essentieel om zelf informatie te blijven verifiëren, systemen te begrijpen en verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen autonomie. Want als alles aan controle wordt onderworpen, blijft alleen nog jouw innerlijke vrijheid over als laatste verdedigingslinie.

Deel 4: Van crisis naar gedragssturing

De vraag blijft niet alleen wat de volgende crisis wordt, maar ook hoe daarop wordt gereageerd. In Deel 4 gaan we dieper in op een opvallende trend: de opkomst van digitale gedragssturing via sociale scores, ID-systemen en toegang op basis van gezondheid, verbruik of gedrag. Wat als controle via technologie de nieuwe norm wordt en welke rol spelen EU-regels, het WEF en Big Tech hierin?

Lees verder in Deel 4: Van crisis naar gedragssturing en hoe jouw gedrag straks je toegang bepaalt.

Bronnen: